İdil Sanat ve Dil Dergisi
www.idildergisi.com
Cilt 7, Sayı 45  Mayıs 2018  (ISSN: 2146-9903, E-ISSN: 2147-3056)
Gülay YANGÖZ GÖKSU

NO Makale Adı
1519201185 OSMANLI SARAY KİLİMLERİNİN DESEN YAPISI

Osmanlı Saray ihtiyaçları içinde giysi ve döşemelik kumaşlar kadar yaygılar da önemli bir yer tutar. Günümüze çok sayıda saray halı ve kilimi gelmemiştir. Saray halı ve kilimlerinin kendine özgü; malzeme, desen, renk ve teknik yapıları vardır. Desen ve renkleri üretildikleri dönemlerde moda olan diğer saray dokuma ve işlemelerine benzerlik göstermektedir. Bunlarda genellikle bitkisel, simgesel ve çok az da geometrik motifler yer alır. O dönemde desenler saray nakkaşhanesinde yapılmaktadır. Nakkaşhanede çizilen motifler uygulandıkları alanlara göre biçim alırlar. Örneğin; çinide uygulanan bir motifin çizgileri, motifin çizimine yakın bir görüntü verirken, halı ve kilimlere uygulandığında köşelendiği görülür. Bunun nedeni, halı ve kilimlerde atkı ve çözgü ipliklerinin kalınlıklarına bağlı olarak birim alanda daha az çözgü teli olmasıdır. Bu köşelenmede, Anadolu halı ve kilimlerinde görülen desenler gibi sistematik bir yapı yoktur. Anadolu’daki motifler bitkisel de olsa geometrik formlar içinde stilize edilmiş, sayılabilir duruma getirilmiştir. Saray kilimlerindeki motifler kilimlerin zemininde tekrar etse bile ezberlenebilir yapıda değildir. Dokumada süreyi kısaltmak ve kolaylık olması bakımından da desenler köşelenirken aynı zamanda sadeleştirilmiş, küçük ayrıntılardan kaçınılmıştır. Kaynaklarda saray kilimlerinin sultanlar sefere çıktıklarında otağların zeminine serildikleri belirtilmektedir. Genellikle tek parça olup boyutları büyüktür. Bu makalede saray kilimlerinin motif ve desenlerinden örnekler verilecektir.

Anahtar kelimeler: Otağ Kilimleri, Osmanlı Saray Kilimleri, Kilim