İdil Sanat ve Dil Dergisi
www.idildergisi.com
Cilt 12, Sayı 101  2023/1  (ISSN: 2146-9903, E-ISSN: 2147-3056)
Mücellâ ÖZKAN, Rüçhan BUBUR

NO Makale Adı
1677759138 KOSOVA VE KUZEY MAKEDONYA’DAKİ OSMANLI DÖNEMİ ERKEK MEZAR TAŞLARINDA FES TİPİ BAŞLIKLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ

Mezar taşları; gerek kitabeleri, gerekse biçimsel ve süsleme özellikleri ile ait oldukları toplumların sanatı, kültürü ve sosyal yapısı hakkında pek çok bilgiyi günümüze taşıyan önemli kültür varlıkları içinde yer alırlar. Osmanlı Dönemi’nde erkek giyiminde kişinin mesleğini ve toplum içindeki yerini gösteren önemli bir tekstil ürünü olan başlıklar; mezar taşlarında da gerçekçi bir şekilde işlenerek, üzerinde yer aldığı şahideyi adeta heykele dönüştürmüştür. Giyim kuşam tarihine ait bilgilerimizi daha çok yazılı, sözlü kaynaklar ile tasvir sanatının verileri ve aile büyüklerimizin sandıklarından günümüze ulaşabilen örneklerden sağlayabiliyoruz. Mezar taşları da Osmanlı giyim kuşamında ayrı bir yere sahip olan erkek başlıkları hakkında güvenilir bilgiler sunan kaynakların başında yer almaktadır. Üzeri düz ve silindir formunda, kırmızı yün kumaştan yapılmış, püskülü bulunan bir başlık olarak tanımlayabileceğimiz fes; II. Mahmut dönemi ıslahat hareketlerinin önemli bir simgesi olmuştur. Osmanlı toplumunun 16. yüzyıldan beri tanıdığı kullandığı bu başlık, 1829’da çıkarılan bir fermanla ordu ve kamu çalışanlarının zorunlu olarak kullanımına sunulmuştur. Osmanlı sultanlarının beğenileri ile çeşitlilik gösteren feslerin mezar taşlarına yansıyan örneklerinde de aynı zenginlik görülmektedir. Makalede erkek mezar taşlarındaki fes tipi başlıkların Kosova ve Makedonya’daki örnekleri fesin kullanım kronolojisi içinde sınıflandırılarak ve değerlendirilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Kosova, Makedonya, Mezar taşı, Fes, Osmanlı dönemi