19. yüzyıl Rus edebiyatının önde gelen yazarlarından Anton Pavloviç Çehov, 1890 yılında Rusya’nın en büyük adası olan Sahalin’e gerçekleştirdiği uzun yolculuğun ardından “Sahalin Adası” adlı yapıtını kaleme alır. Çehov, Sahalin yolculuğu esnasında edindiği gözlem ve izlenimlerini, kendi geliştirdiği sistematik bir yöntem doğrultusunda belgeleyerek, bu verileri eserinin temel dayanağı hâline getirmiştir. Nesnel bir gözlemci tutumla kaleme alınan bu yapıt, yalnızca edebi bir metin olmanın ötesinde, sosyolojik ve bilimsel bir belge niteliği taşımaktadır. Yazar, resmî belgeler, istatistiksel veriler, anlatı kurgusuyla örülmüş anekdotlar, bireysel portreler ve doğa betimlemelerini yapısal bir bütünlük içerisinde sunmuştur. Eserde, Sahalin’in tarihî, coğrafi ve fiziki özelliklerinin yanı sıra toplumsal, sosyoekonomik ve ahlaki yapısı da kapsamlı bir biçimde analiz edilmiştir. Bu çalışmada, öncelikle söz konusu yapıtın biçimsel ve sanatsal özellikleri ele alınmıştır. Eserde yer alan kürek mahkûmları ve yerleşimcilerin yaşam koşulları, ceza ve hapishane sistemi, çalışma düzeni, ekonomik yapı, kadın ve çocukların toplumsal konumu ile eğitim ve sağlık hizmetleri gibi temel toplumsal unsurlar incelenerek, 19. yüzyılın sonunda Çarlık yönetimi altındaki Sahalin Adası’nda sürdürülen sürgün yaşamı, toplumsal, siyasal ve ekonomik boyutlarıyla kapsamlı biçimde ortaya konmuştur.

Anahtar kelimeler: 19. yüzyıl Rus Edebiyatı, Çehov, Sahalin Adası, gezi notları, sürgün