İdil Sanat ve Dil Dergisi
www.idildergisi.com
Cilt 13, Sayı 114  2024/2  (ISSN: 2146-9903, E-ISSN: 2147-3056)
Şevket Cem ONAT

NO Makale Adı
1704279855 ARSHİLE GORKY’NİN ESERLERİNDEN İKİ SEÇKİ: “SANATÇI VE ANNESİ” İLE “ISTIRAP”

Arshile Gorky’nin dünya sanatına olan etkisi, 20. yüzyılın ikinci çeyreğinden günümüze kadar uzanmaktadır. Gorky’nin ABD’de ortaya çıkan soyut dışavurumculuk akımına (aynı dönemde Avrupa’da Taşizm [Lirik Soyutlama]) katkısı çok büyüktür. Gorky, eserleriyle özellikle Jackson Pollock, Bernett Newman, Sam Francis gibi sanatçıları derinden etkilemiş, üsluplarının oluşmasında rol oynamıştır. Her ne kadar Clement Greenberg, Arshile Gorky’i “geç dönem kübist” olarak adlandırmış olsa da sanatçının son dönem eserleri ele alındığında, soyut dışavurumcuların öncülerinden biri olduğu söylenebilir. Gorky’nin trajik hayat hikâyesi, sanatını doğrudan etkilemiştir. Bu makalede, Arshile Gorky’nin yaşamı odaklı iki önemli eseri ele alınmıştır. “Sanatçı ve Annesi (The Artist and His Mother)” ile “Istırap (Agony)” başlıklı eserleri, Gorky’nin sanat yolculuğunda mihenk taşı görevi görmektedir. İki eserde de sanatçının hayatındaki büyük kırılmalara ilişkin tasvirler görülmektedir. “Sanatçı ve Annesi”nde, Gorky ile annesinin acıklı hikâyesi, birlikte çekilmiş bir fotoğraftan hareketle, anlatılmıştır. Bu eser, özellikle döneminde figüratif sanat çerçevesinde öncü sayılabilir. Gorky’nin pek çok eserinin yok olduğu atölyesindeki yangını konu alan “Istırap’ adlı eserinde ise, ustaca yapılan soyutlamanın, kendisinden sonra gelen mahir sanatçılara kapı araladığı söylenebilir. Arshile Gorky’nin sanat serüveni, üç dönemde değerlendirilebilir: (1) Neoklasik üslupla oluşturduğu portreler, birinci dönemi, (2) “Sütun ile Objeler (Column with Objects)” eserlerinin bulunduğu, hakikat arayışına yöneldiği ikinci dönemi ve (3) “Istırap”ın yer aldığı üçüncü ustalık dönemi. Gorky’nin özellikle birinci ve üçüncü dönem eserleri ekseninde yapılan araştırmalar sonucunda, bu çalışmada, ilgili dönemlerden seçilen iki eserin hem kavramsal hem biçimsel analizinin derinlemesine yapılması amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Soyut Dışavurumculuk, Arshile Gorky, sanatçı ve annesi, ıstırap