İdil Sanat ve Dil Dergisi
www.idildergisi.com
Cilt 11, Sayı 97  2022/9  (ISSN: 2146-9903, E-ISSN: 2147-3056)
Ufuk BİRCAN

NO Makale Adı
1666077726 FOUCAULT’DA ÖZNENİN YİTİMİNDEKİ NİETZSCHECİ ETKİLER

Michel Foucault ilerleme, süreklilik, nesnellik ve akıl temelli bir tarih anlayışını reddeder. Tarihin soybilimsel olarak incelenmesi sonucunda kırılganlıkların, ilişkisiz olaylar bütünün ve keyfiliklerin ortaya çıkması nedeniyle Foucault her bir dönemin kendine ait bir epistem çevresinde şekillendiğini iddia eder. Bu çalışmada Foucault’un özne, iktidar ve tarih konularındaki çalışmalarını, Nietzsche’nin soybilim kavramı ve batı metafiziği eleştirisinden etkilendiğini ortaya koymak amaçlanmaktadır. Nietzsche’nin tarih savı batı metafiziğinde merkezi bir konumda olan özne ve hakikat anlayışını yerinden etmiştir. Foucault soybilim metodunu kullanarak köken arayışına eleştiri getirmiş ve Kartezyen felsefe geleneğindeki özne nesne ilişkisinin çöktüğünü ve değerinin kalmadığını iddia etmiştir. Nietzsche, rasyonalist batı kültüründeki felsefe, bilim ve ahlak anlayışının Tanrı’nın ölümü ile yeniden ele alınması gerektiğini öne sürer. Tanrı’nın ölümüyle klasik hakikat düşüncesi ortadan kalkmış olduğundan insan bu dünyada bütün teleolojik kökeninden mahrumdur. Foucault, klasik hakikat düşüncesinin devamı olan ve 20. yüzyılda inşa edilen özne anlayışını eleştirerek modern toplumun kökensel bir bağının olmadığını, bireyin iktidar tarafından sunulan bir kimliğe büründürüldüğünü savlar.
Anahtar Kelimeler: Soybilim, tarih, Nietzsche, Foucault, özne