Erken devir Türk sanatında hayvan figürleri ön planda olmuştur. İnsanlar yaşam tarzlarına bağlı olarak doğadan öğrendikleri hayvanların biçimsel özelliklerini, davranışlarını, karakterlerini süslemelere yansıtmışlardır. İnanç sisteminin etkisiyle hayvanlara sembolik anlamlar, doğaüstü özellikler yüklenmiş ve mitolojik figürler tasarlanmıştır. Hayvan figürlerinin en önemli alt grubu kuş figürleridir. Kuş figürlerinin sembolik anlamını kavrayabilmek için inanç sistemiyle olan bağlantılarını ortaya koymak gerekmektedir. Kuşlar genel anlamda, uçma yetenekleri dolayısıyla öteki dünya ile yeryüzü arasında bağlantı kuran, haberci ve taşıyıcı olarak görülmüştür. Gerçekçi kuş figürlerinden kartal, doğan, tavus kuşu, ördek, adlandırılmamış bazı kuş figürleri, mitolojik kuş figürlerinden simurg, kuşlara özgü uzuvları barındıran kartal grifon ve siren figürleri araştırma kapsamında incelenmiştir. Türk sanatında kartal kuşların hakanı olarak görülmüş, türeme sembolü olmuş ve av sahnelerinde kazan taraf olarak betimlenmiştir. Çift başlı kartal iki kat artırılmış güç olarak görülmüştür. Doğan yiğitliğin, tavus kuşu cennetin, ördek hüznün, mitolojik simurg kuşu iyiliğin sembolü olmuştur. Bu araştırmada gerçekleştirilen tasarım faaliyetinin amacı, Türk sanatı kuş figürlerinin anlatılarından ilham alan örme tekstil yüzeyi tasarımı yapmaktır. Tasarımcı, öncelikle ilham kaynağı hakkında derin araştırmalar yapmıştır. Tasarıma ilham veren görseller ve yazılı kaynaklar içeren hikâye panosu hazırlanmıştır. Fikirler eskiz çizimleriyle somutlaştırılmıştır. Beş adet tasarım vektörel olarak oluşturulmuş ve renk paletine uygun şekilde renklendirilmiştir. Birinci tasarımda kartal, ikinci tasarımda tavus kuşu, üçüncü tasarımda ördek, dördüncü tasarımda simurg, beşinci tasarımda adlandırılmamış kuş figürleri kullanılmıştır. Tasarımlar örme tasarımı programına aktarılmış, örme kumaş oluşturmak üzere desen uyarlaması yapılmıştır. Araştırmada tasarımların ilmekli simülasyon görsellerine yer verilmiştir. Tasarımlardan biri atkılı düz örme makinesinde torba jakar desenlendirme tekniği ile örülmüş, ev tekstilinde koltuk örtüsü olarak sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Türk sanatı, kuş figürleri, kültür tabanlı tasarım, örme tasarımı, torba jakar