Âşık Veysel, âşıklık geleneği çerçevesi içerisinde Sivas’tan dünyaya açılan, şiirleri, çalıp-okuma tarzı, insan sevgisine dayalı manevi ve tasavvufî yaklaşımıyla her kesimin sevgisini kazanmış, Anadolu’nun hoşgörü sesidir. Önceleri kendi şiirlerini okumakta imtina eden ve müziksel bileşimini yapmaktan çekinen Veysel, karşılaştığı şair ve edebiyatçı kişiler sayesinde şiirlerini halkla paylaşmaya başlamıştır. Genel olarak tabiat, her türlü canlı ve insan sevgisi üzerine kurgulanan şiir temaları, âşık tarzı okumalarındaki sade ve anlaşılır üslupla birleşmiş, kendine has bir tarzı yaratmıştır. Çalışmamızın temel noktalardan biri; müzikal analizler ve vokal icra özellikleri bağlamında, şiir yapısı ve icra teknikleri (saz-söz) açısından, Veysel’in geleneksel yapı içindeki yerini icracı gözüyle ele almaktır. Âşık Veysel hem şiir yazan hem de çalıp-okuma geleneğini sürdüren bir şahsiyettir. Bulunduğu toplum ve ait olduğu inançsal daire çerçevesinde kutsal sayılan deyişleri yalnızca öğretici, nasihat edici nitelikte kullanmamış; aynı zamanda inanç unsurlarında “sırr-ı hakikate ermek” manasında olduğu gibi insan özelinde tezahür ettirmiştir. Şiir, vokal ve saz icrası üçgeninde müzikal ifadenin belirginleşmesi; dil kullanımı, yöresel ağız ve vokal icradaki hançere tekniklerinin uygulanmasının yanı sıra, çalgısal üslup ve yaklaşımların aynı oranda ele alınmasıyla oluşmaktadır. Bu bağlamda Kara Toprak deyişinin kıtalarını tek tek incelediğimizde Veysel’in hem tasavvuf hem de toprakla olan özel bağını buluyoruz. Öte yanda müzikal icrasında ise yöre ağzının kullanım çeşitliliği, vokal icradaki hançere tekniklerini ve saz icrasındaki âşıklama tarzının tüm sadeliğini görmekteyiz. Tüm bu bileşenleri günümüz nota yazım tekniklerinde kullanılan, fakat derlendiği dönemlerde esas alınmayan süsleme ve hançere teknikleri ile birleştirmeyi hedefledik. Şiirsel yapıda dil özellikleri ve şairin Kara Toprak özelinde batınî-ahirî dünyaya bakış açısını ortaya koymaya çalıştık.
Anahtar Kelimeler: Âşık Veysel, kara toprak, tasavvuf, yöre ağızları, hançere teknikleri