Sanat tarihinde kimi sanatçıların, estetik kaygıyı aşan duruşlar üzerinden yapıtlarını şekillendirmeleri dikkat çekmiştir. Görsel sanat yapıtlarında imgeleştirilen toplum temasının, sanatçıların insiyatif alarak sosyal duruma ilişkin mesaj aktarımı kaygısı ile gerçekleştirildiği düşünülmektedir. Toplumun gözlemcisi olarak ele alınabilecek sanatçıların sundukları toplum imgesinde, gündelik yaşantıda farkında olunamayan sıradan ve çelişkili davranış modellerini yansıtmayı tercih edebildikleri görülmüştür. Çağdaş yönetmen Nuri Bilge Ceylan yapıtları, güncel anlatım zenginliği ile toplumun çeşitli yönlerini ele alan ve imgeleştiren bir çizgide izlenir. Diğer yandan Rönesans’ın aykırı ressamı P. Brueghel’in de, eleştirel anlatımları ile toplumu imgeleştirdiği görülmüştür. Bu yaklaşımlar, sanat yapıtlarının tek bir disiplin ve plastik ögeler çerçevesinde açıklanamayacak karmaşık yapısını ve sanatçıların öncü sezgilerini ortaya koyar. Sanat yapıtlarında toplum imgesi kurgularında öne çıkan çelişkili davranışlar ve toplumun durumu, konunun disiplinlerarası soruşturmayı gerektiren yanını düşündürmüştür. Bu çalışmanın amacı, toplum normları çerçevesinde davranışın nasıl gerçekleştiği ve aynı zamanda sosyal bir belgeleme aracı olarak farklı dönemlerde üretilen sanat yapıtlarında tespit edilen toplum ve birey imgesinin, kurgusal birliklerini ortaya koymaktır. Bu bağlamda çağdaş yönetmen Nuri Bilge Ceylan’ın Bir Zamanlar Anadolu’da filmi ve P. Brueghel’in yapıtlarındaki figürlerin, gündelik yaşantı içinde tasvir edilen davranışsal benzerlikleri, irdelenmiştir. Çalışmanın, toplumun gözlemci ve öncüleri olarak sanatçı donanımı ve duyarlılığının vurgulanmasına ve aynı zamanda disiplinlerarası çalışmaların etkileşimine katkı olacağı varsayılmıştır.

Anahtar Kelimeler: İmge, gözlemci sanatçı, davranışın toplumsallığı, çelişkili davranış imgeleri, Bir Zamanlar Anadolu’da, Pieter Brueghel