Hoca Ahmet Yesevi eski Türk inançlarını İslamiyet’le harmanlayarak, Türkçe hikmetleriyle Allah aşkına dayalı, hoşgörü ve insan sevgisi ile örülmüş bir tasavvuf anlayışının oluşmasını sağlamıştır. İlk Türk mutasavvıfı Hoca Ahmet Yesevi’nin vefatı sonrasında Yesi şehrinde toprağa verildiği, 12.yüzyılda yapılmış ona ait küçük türbesinin, Emir Timur’un isteği üzerine yeniden Yesevi’nin kabrini de içeren bir külliye anlayışı ile inşa edildiği, Orta Asya’nın bu muhteşem yapısının hemen her devirde önemli bir ziyaretgâh olduğu bilinmektedir. Hoca Ahmet Yesevi’nin hayatı ve eserleri yanında Türkistan Coğrafyasının kalbi olan O’nun kabrini kucaklayan bu ziyaretgâh da bilim insanlarının ilgisini çekmiş, Hoca Ahmed Yesevi Türbesi mimarisi ve süslemeleri yönüyle de incelenerek hakkında araştırmalar yapılmış, bu yapının Türk Sanatındaki yeri ve önemi bakımından değerlendirmelerde bulunulmuştur. Bizim bu noktada Kazakistan’ın Yesi Şehrindeki türbenin de içinde bulunduğu bu ziyaretgâhta dikkatimizi çeken unsur Hoca Ahmed Yesevi Külliyesinde Bakır Kazanlı Odaya açılan ahşap kapının bronz tokmaklarındaki aslan figürleri olmuştur. Kapının her iki kanadında ajur tekniği ile rumi sarmal dallar ve palmetlerle süslenmiş şemse biçimindeki kapı kulpları aslan başı şeklinde birer figürle zemine bağlanmaktadır. Hoca Ahmed Yesevi’nin kabrinin bulunduğu ve aziz hatırasının yaşadığı/ yaşatıldığı bu külliyede buradaki aslan figürlerinin sadece süsleme amacıyla kullanılmadığı ya da genel anlamıyla aslan figürlerinin bu kapılarda sadece kötülüklerden ve düşmanlardan korunmak amaçlı yer almamış olabileceği düşünülmelidir. Makalede aslan figürlerinin İslam öncesi ve İslamiyet’in kabulünden sonraki dönemlerde Türk sanatındaki kullanımı ve taşıdığı sembolik anlamlar üzerinde durulmuş ve kapı tokmaklarında yer alan aslan figürleri özellikle Hoca Ahmed Yesevi hikmetlerinde onunla ilgili menkıbeler ışığında değerlendirilerek bir sonuca varılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Hoca Ahmed Yesevi, türbe, aslan figürü, ikonografi, kapı tokmakları