Tarihinin her döneminde farklı toplumlarda sanat dalları çok çeşitlilik göstermiştir. Bu dallardan biri de geleneksel tekstil sanatlarından kumaş dokumacılığı olup kumaş, Türklerin yaşadığı her bölgede farklı teknik, motif ve kompozisyon özelliklerini yansıtır biçimde yoğun olarak üretilmiş ve üretilmektedir. Anadolu’nun, önemli tekstil merkezlerinden olması kumaş dokumacılığındaki zenginliğin sebeplerinden olup coğrafi bölgelerde kendine özgü, kültürel kimlik unsuru olan dokuma kumaş türleri bulunmaktadır. Çalışmanın amacı; Anadolu’da dokunmuş ya da dokunmakta olan farklı özellikte geleneksel kumaş dokumalarının çeşit ve özelliklerini belirleyerek coğrafi dağılımını oluşturmakdır. Araştırmada tarama yöntemi kullanılmıştır. Çalışmanın evreni Anadolu’da dokunan geleneksel kumaşlar, örneklemi ise 7 bölgeden tesadüfi örnekleme yoluyla seçilen 32 adet geleneksel el dokuma kumaşlardır. Veri toplamada konu ile ilgili yazılı kaynaklar incelenmiştir. Çalışmanın sonucunda; kumaşların görünüm farklılıkları olmasına rağmen, çoğunlukla kamçılı tezgahta üretildikleri, pamuk ipliği yoğun olmakla birlikte ipek, yün, floş, keten, tiftik, kıl ve kendirin kullanıldığı, zemin örgüsünde bezayağı, desen örgüsünde atkı brokar tekniğinin uygulandığı, hammaddenin doğal renginin tercih edildiği, birçok geleneksel kumaş ile ilgili coğrafi işaretin alındığı, coğrafi dağılımda en çok Ege ve Karadeniz bölgelerinin olduğu tespit edilmiştir. Tarihsel dokuma mirasımız olan diğer kumaşlarımızında tescillenip koruma altına alınması gerekmektedir. Kültürel kimliğimizin canlı birer belgesi olan dokumalarımızı yaşatmak için yeni projeler yapılmalıdır.
Anahtar Kelimeler: Anadolu, kumaş, dokuma, geleneksel el dokumaları, coğrafi işaretler
|