Türkler, Selçuklu ve Osmanlı döneminde çok güçlü bir dokumacılık kültürü geliştirmişler ve olağanüstü kumaşlar üretmişlerdir. Osmanlı dönemi dokumacılığı, özellikle 16. yüzyılda en görkemli dönemini yaşamıştır. Osmanlı’da “Saray Kumaşları” diye adlandırılan kumaşlar çok zengin malzeme ve desen içeriğine sahip, yüksek teknik ile dokunmuş kumaşlar olarak ticari unsur olarak da önemliydi. Osmanlı dönemi kumaşçılığı o kadar görkemli bir dönem yaşamıştır ki, padişahların yürüdüğü yollara altın ve gümüş karışımlı, ipekli kumaşlar serilmesi gelenek olmuştur. “Payendaz”, padişahın yürüdüğü yollara serilen kalın kumaştan yolluklara verilen bir isimdir. Osmanlı döneminde payendaz kullanımı ile ilgili günümüz kaynaklarında çok fazla yayın ve görsel olmadığı gözlemlenmiştir. Payendaz kumaşların Osmanlı kumaş sanatında kullanımına ilişkin, aynı zamanda teknik ve sanatsal özelliklerini ele alan yeterli kaynak olmadığı tespit edildiğinden bu çalışma yapılmıştır. Çalışmada, alanyazın çalışmalarının taraması gerçekleştirilmiştir. Tarama sonucu saptanan yazılı ve görsel kaynaklar sınıflandırılarak, kaynaklarda geçen bilgi ve görseller derlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Osmanlı dönemi, ipekli, ipekli kumaş, ipekli yer örtüsü, Payendaz
|