İdil Sanat ve Dil Dergisi
www.idildergisi.com
Cilt 9, Sayı 69  Mayıs 2020  (ISSN: 2146-9903, E-ISSN: 2147-3056)
Memduha Candan GÜNGÖR

NO Makale Adı
1591363159 18. YÜZYIL AVRUPA PORSELENLERİNDE OSMANLI FİGÜRLERİ

Osmanlı Devleti’nin Avrupa’daki egemenliği, Avrupalıların, Türklerin karşısında duydukları endişeyle beraber, devlete karşı büyük bir beğeni, hayranlık ve saygıyı da beraberinde getirmiştir. 18. yüzyılda Türkiye’ye gelen Avrupalı gezgin ve tüccarların Doğu kültürü ile tanışması ve ülkelerine döndüklerinde Doğu’nun etnografik zenginlik ve geleneklerini anlattıkları seyahatnameler, kısa sürede, Turquerie olarak adlandırılan bir akımın ortaya çıkmasına neden olmuştur. Avrupa’da porselenin ilk imal edilişiyle birlikte porselenin özelliklerini keşfeden sanatçılar, Turquerie akımının etkisiyle, ince işçilikli, zarif, iyi etüt edilmiş Türk figürleri yapmışlardır. Avrupa’nın ilk porselen fabrikası olan Meissen’de çalışılmaya başlanan bu figürler, zamanla, kurulan diğer fabrikaların modelcilerinin de esin kaynağı olmuştur. Genellikle Osmanlı sultanlarına, hanım sultanlara ve saray yaşamına dair figürleri konu alan bu eserler, özel koleksiyonlarda, müzelerde, müzayedelerde geçmişten günümüze uzanan kültür örnekleri olarak yer almaktadır. Bu makalede, figürlerin ortaya çıkış nedenlerinden biri olan Turquerie akımından kısaca söz edildikten sonra, Avrupa porselenlerinde figürlerin en yoğun ve kusursuz üretildiği porselen fabrikası olan Meissen ve modelcilerinden bahsedilecek, ayrıca, Avrupa’da hızla yayılan porselen fabrikalarının Türk figürü üretimlerinden örnekler verilecektir. Bu çalışma, örnek gösterilen eserler üzerinden, seramik sanatının kolektif bilinçaltı ile olan ilişkisi bağlamında, içinde bulunduğu toplumun yargılarından, düşünce tarzından ve estetik anlayışından nasıl etkilendiğinin altını çizmeyi amaçlamıştır. Doğu ve Batı’nın birbirine “dokunduğu” noktada ortaya çıkan Turquerie akımı ve bunun seramik sanatındaki bir yansıması olan Osmanlı figürlerinin konu edinildiği porselen biblo ve heykelcikleri, bu etki ve ilginin kaçınılmaz sonuçları olarak irdelemiştir.

Anahtar Kelimeler: Turquerie, porselen imalathaneleri, model, porselen figür