İdil Sanat ve Dil Dergisi
www.idildergisi.com
Cilt 7, Sayı 46  Haziran 2018  (ISSN: 2146-9903, E-ISSN: 2147-3056)
Sevim ARSLAN

NO Makale Adı
1527340507 KUMKAPI HALILARINDA DESEN VE TEKNİK ÖZELLİKLER

16. yüzyıl Türk halı sanatında en parlak devir olarak kabul edilir. Saray
halıları olarak literatüre geçen bu halılarda önemli zenginleşme, gelişme ve
değişimin izlendiği tamamen yeni bir üslup başlamıştır. Sarayın sanatla ilişkili teşkilatı olan Ehl-i Hiref-i hassa teşkilatında nakkaşan-ı hassa ve cemaat-i
kaliçebafan-ı hassa (saray için halı dokuyanlar cemaati-kaliçebaflar) kurulur.
Tebriz, Kahire ve Anadolu’dan Sivas, Kayseri gibi bölgelerden ustalar
getirtilir. Bu örgütlenme Osmanlı saray üslubunu oluşturur ve bu üslup kitap
sanatları, tezhip, çini, ahşap, taş, kumaş ve halı desenlerinde paralellik
göstermektedir. Bu dönem İstanbul’da Osmanlı Hanedanı için halı dokuyan
atölyelerin kurulmaya başladığı dönem olmuştur. İstanbul’da 20 Yüzyıla
kadar üretimin devam ettiği Kumkapı, Topkapı, Üsküdar ve İstinye’de halı
atölyelerinin bulunduğu görülmektedir.
Günümüzde Avrupa ve Amerika’da özel koleksiyonlarda karşımıza çıkan
Kumkapı halıları, dönemin atölyeleri içinde Kumkapı bölgesinin çok önemli
bir üretim alanı olduğunu göstermektedir. Son derece yüksek kalitede olan bu
halılar geleneksel Türk halı sanatında karşılaşmadığımız teknik özelliklere
sahiptir. İpek ilmelerin yanı sıra altın ve gümüş kılaptan ile ilmesiz dokuma
tekniği kullanılmıştır. Bu araştırma Arkas Halı Koleksiyonunun bir parçası
olan “Arkas Koleksiyonu’nda Kumkapı Halıları” sergisi kaynak alınarak
yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Halı, Sanat, Kumkapı, Saray, Teknik