İdil Sanat ve Dil Dergisi
www.idildergisi.com
Cilt 7, Sayı 48  Ağustos 2018  (ISSN: 2146-9903, E-ISSN: 2147-3056)
Filiz Nurhan ÖLMEZ, Sema ETİKAN

NO Makale Adı
1531830534 MUĞLA YÖRESİ KİRKİTLİ DOKUMALARINDA NAZAR İNANIŞLI MOTİFLER

Anadolu’nun önemli dokuma merkezlerinden olan Muğla’da dokumacılık köklü bir gelenektir. Üretilen dokumalar aynı zamanda yöre halkının geçim kaynağı da olmuştur. İlin dokuma kültürünü Bodrum, Milas, Fethiye, Seydikemer ve Marmaris ilçelerinde dokunan başta Milas halısı olmak üzere Karacahisar, Karaova ve Kaya köy halıları ile yoğun olarak Fethiye ve Seydikemer ilçelerinde do- kunan Alaçul, Alara kilim, Sarı namazlağı, Aynalı kilim ve Yantırlı kilim ile Bodrum ilçesi’nın Parmak- lı ve Turnalı kilimlerinden oluşan düz dokumalar oluşturmaktadır. Bu çalışmada yöre dokumalarının zengin motif çeşitliliği içerisinde nazar inanışına göre yer alan moti er incelenmiş ve farklı form- larının örneklerle açıklanması amaçlanmıştır. Nazar, bazı insanların bakışlarındaki zararlı güç olarak düşünülmekte ve bir kişiye, bir hayvana ya da bir nesneye bakmakla, canlı üzerinde hastalık, sakatlık, ölüm gibi olumsuz bir etkinin meydana geleceğine inanılmaktadır. Halk arasında “göz”, “göz değme- si” “göze gelme”, “pis göz”, “kötü göz”, “kemgöz” olarak da adlandırılmaktadır. Dokumalarda da göz, pıtrak, muska, el-parmak-tarak ve çengel nazar inanışa göre korunmayı sembolize etmekte ve yörelere göre değişiklik göstererek farklı şekillerde moti er olarak yer almaktadırlar. Muğla yöresi kirkitli dokumalarında göz, beş taş, kedi izi, koyun gözü, beş geçirim, iyilik, pıtrak, heybe yanışı, yoz pıtrak, göbekli pıtrak gül bahçe, muska yeşil hamaylı, yan hamaylı dip hamaylı, don ayağı, tabaka, el-parmak-tarak tırnak, çift tırnak, parmak, yantır, çengel ise koşan köpek, gelin öldüren çakmaca, eğri demir, çuval yanışı gibi isimler alarak farklı şekillerde dokunmaktadır.