İdil Sanat ve Dil Dergisi
www.idildergisi.com
Cilt 6, Sayı 37  Güz II 2017  (ISSN: 2146-9903, E-ISSN: 2147-3056)
İbrahim GÜMÜŞ

NO Makale Adı
1506026713 NARDANİYE HANIM MASALININ MAX LÜTHİ YÖNTEMİNE GÖRE ÇÖZÜMLENMESİ

Max Lüthi, 1947 yılında yayımladığı Das Europäische Volksmärchen, Form und Wesen (Avrupa Halk Masalları, Şekil ve Yapı) adlı yapıtında Avrupa masallarını metin merkezli biçimsel bir yaklaşımla inceledi. Bu yapıt İngiltere ve Amerika başta olmak üzere pek çok yerde ilgiyle karşılandı. Lüthi, “tek boyutluluk”, “yüzeysellik”, “soyut biçim”, “tecrit ve her şeye bağlılık” ve bunun yanı sıra “yüceltme ve dünyayı kapsama” olmak üzere beş temel kavramla birlikte sadece masal şeklinin karakteristiğini ortaya çıkarmaz, aynı zamanda insanların kendi psikososyal izolasyon ve eş zamanlı ilişki yeteneklerindeki oluşumu aydınlatan bir varlık tanımlaması da yapar. Bununla birlikte, Propp’un yapısal yöntemine karşılık kendi biçimsel yöntemini ileri sürer. Bu makalede Nardaniye Hanım masalı Lüthi’nin beş temel ilke ile oluşturduğu yaklaşımı kapsamında biçimsel olarak incelenip çözümlendi. Lüthi’nin yaklaşımı ilk kez kapsamlı bir şekilde Türk masallarından birine uygulanılarak inceleme yapıldı. Ayrıca masal metninin ve metinde yer alan varlıkların yaşayan canlı bir forma sahip oldukları da görüldü. Nardaniye Hanım masalında tek boyutluluk olayın sunumunun yüzeyselliği ile ilişkilidir. Yüzeysellik ise soyut biçimle hayat bulur. Soyut tarzın baskın özelliği de her şeyi tecrit etmede görülür. Tecrit sonunda masal unsurlarının içleri boşaltılarak yüceltilir. Yani her bir ilke kendinden sonrakiyle bir bağ içinde ilerler ve bu da yaklaşımın bir tutarlılık içinde bütünlük oluşturmasını sağlar. Nardaniye Hanım masalı, Lüthi’nin yukarıda saydığımız beş yaklaşımı açısından üslup ve biçim olarak hemen hemen bütün özelliklerini taşır ve metin açısından tam bir tutarlılık sergiler. Bu özellikler bazı farklılıklar olsa da masalların nerede yaratıldığına bakılmaksızın onun evrensel nitelikte bir tür olduğunu da gösterir. Bu anlamda özelde Nardaniye Hanım masalı, genelde ise Türk masalları evrensel özellikler taşır ve sadece içinde bulunduğu topluma değil aynı zamanda dünyaya da ayna tutar.

Anahtar Kelimeler: Türk Masalları, Max Lüthi, Nardaniye Hanım Masalı, Kuramlar.