İdil Sanat ve Dil Dergisi
www.idildergisi.com
Cilt 6, Sayı 34  Yaz II 2017  (ISSN: 2146-9903, E-ISSN: 2147-3056)
Hüseyin YILDIRIM

NO Makale Adı
1497983312 TÜRKMEN ŞAİRİ ZELİLÎ’NİN EDEBÎ KİŞİLİĞİ ŞİİRLERİ VE İMLÂ ÖZELLİKLERİ

Tarihî dönemlerde Türkmenlerin konuşma dilleri Oğuz Türkçesi iken, yazı dilleri Çağatayca olmuştur. Doğu ve Batı Türk lehçelerinin arasında kalmış olması nedeniyle, farklı lehçelerden özellikler taşıyan Türkmen Türkçesi, her zaman araştırmacıların dikkatini çekmiştir. 18-19. yüzyıllardan itibaren, başta Türkmen klâsik edebiyatının büyük şairi Mahdumkulı olmak üzere, onun izinden giderek Kemine, Zelilî, Seydî, Mollanepes gibi şairler eserlerinde edebî dili halk diline yaklaştırmışlardır. Klâsik edebiyat dilini halk diline yaklaştırmada yeni bir yöntem, yeni bir tarz yaratan ve kendi izinden gelenleri eğitmeyi, onlara tesir etmeyi başaran Mahdumkulı’nın izinden giden şairlerden biri de Gurbandurdı Zelilî’dir. Bu çalışmada; önce Zelilî’nin hayatı, eserleri, edebî kişiliği, şiirlerinin konuları üzerinde durulacaktır. Sonra şairin şiirlerindeki ünlü ve ünsüzlerin kelime başında, ortasında ve sonundaki yazılış özellikleri ele alınacaktır. Eklerin imlâ özellikleri başlığı altında da yapım eklerinin, isim çekim eklerinin, fiil çekim eklerinin ve fiilimsilerin yazılışı ve varyantları; sonuna geldiği kelimelere bitişik ya da ayrı yazılışı; ünlü ve ünsüz uyumlarına bağlanıp bağlanmadığı gibi dil ve imlâ özellikleri değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler: Zelilî, Türkmen şairi Zelilî, Gurbandurdı Zelilî, Türkmen şiiri.