Ülkemizde, güzel sanatlar eğitiminde Batı ve Türk-İslam gelenekleri ve estetik anlayışından bahsedilirken, Musevi estetiği ve sanat anlayışı üzerinde durulmayan, pek bilinmeyen bir alan olmuştur. Üç semavi dinden biri olan Museviliğin, Hristiyanlık ve İslamiyetle de ilişkili olduğu düşünüldüğünde, bu konunun üzerinde durulması gereken bir konu olduğu daha iyi anlaşılacaktır. Bu araştırma literatür tarama yöntemiyle gerçekleştirilmiş, estetik, felsefe, sanat, din ve kültürel yaklaşımları esas almış kuramsal bir araştırmadır. Genel olarak, Musevi estetik anlayışının ortaya konulmasına yönelik olarak yapılandırılmış bu çalışmanın çok üzerinde durulmayan bir konuya ışık tutarak katkıda bulunduğu düşünülmektedir.

Musevilikte sanat denildiğinde akla gelen, acaba “Musevi sanatı diye bir kavram olabilir mi?” sorusudur. Belli üslup özellikleri, kültürel bakış ve anlayış, dünya görüşü, dini anlayış gibi faktörlere bağlı olarak belirli kültürlerin sanat anlayışları bazen belirli bir estetik anlayış ve sistemi, sanata belirli bir perspektifden bakışı da tanımlayabilmektedirler. Yaygın sanat tarihi yaklaşım ve geleneklerinde, Musevi Sanatı, kültürel veya ulusal sanat kimliği veya bir tanımlama olarak görülmez (Silver & Baskind, 2011). Bunun anlaşılabilir sebepleri bu yazıda ortaya konulmaktadır. Bu yazıda eğer bir Musevi Sanatı varsa bu nasıl tanımlanabilirden ziyade, Musevilik dininin dünyaya, hayata bakışı ve bu çerçevede sanata, daha özel olarak da görsel sanatlara bakışı anlaşılmaya çalışılmıştır.

Musevilikte temel inanış “Bütün alemlerin yaratıcısı” inancına dayanır, ve normativ Museviliğin yasaları (halachah) sadece Musevilere değil bütün insanlara ilişkin estetik anlayış da dahil pek çok görüş ve kural sunar. Kant ve Hegel Musevileri, kendilerini sözel olarak ifade eden, soyut ifade ve tektanrıcılığı, materyalcilik ve sanat objelerinin muhtemel putlaştırılmasına tercih eden bir millet olarak tanımlar (Silver & Baskind, 2011). Solomon (1901) da benzeri şekilde Musevilerin büyük liderlerinin her zaman doğal formların, özellikle de insan formunun sanatsal ifadesine karşı olduğunu söylemiştir. Musevilikteki tasvir ve putlaştırma yasağına ilişkin kurallar temelini 16. yüzyıl din adamı (Rabbi) Joseph Karo’nun ortaya koyduğu kurallardan (Shulchan Aruch) alır. Buna dayanılarak yapılmış bugünkü Tasvire yönelik Musevi kuralları Yoreh De’ah (putlar yasası) sekiz paragrafdan oluşur (Schwarzschild, 1975).

Anahtar Sözcükler: Musevi sanatı, Musevi estetiği