İdil Sanat ve Dil Dergisi
www.idildergisi.com
Cilt 12, Sayı 109  2023/9  (ISSN: 2146-9903, E-ISSN: 2147-3056)
Gülşen Şefika EKMEKÇİ

NO Makale Adı
1695677002 GÜNCEL SANATTA DOKUMA TEKNIKLERI ÜZERINE MELEZ YAKLASIMLAR

Sanatta yirminci yüzyılla başlayan modernizm, ardından yüzyıl ortalarında ortaya çıkan postmodernizm, gelişen teknoloji ve malzeme çeşitliliği, değişen toplumsal ve kültürel yaklaşımlar sanatta düşünsel ve biçimsel özgürlük alanları sağlamıştır. Bu alanların sunduğu çalışmalarla ilgili disiplinlerarası ve çok disiplinlilik (multidisiplinerlik) gibi kavramlar sanat gündeminde çokça yer almaya başlamıştır. Disiplinlerarası süreçte farklı üslup, malzeme ve teknik etkileşimlerle birlikte yeni çalışmaların heterojen bağlamda melezleşmesi söz konusu olmaktır. Sanat eserine daha bütüncül ve çoğulcu bir yaklaşımla baktığımızda, çok disiplinlikle oluşum melezleşmeyi daha baskın hale getirmektedir. Sanatsal tekstiller, oluşumundan bu yana pek çok disiplin ile hareket etmiştir. Günümüzde güncel sanat alanında bir ifade tekniği olan dokuma, postmodern etkilerin sonucu olan çoğulcu disiplinlikle pek çok tekniği, malzemeyi harmanlayarak farklı etkileşimler aracılığıyla melez bir yapı sergilemektedir.
Bu çalışmanın amacı gerekli literatür taraması yapıldıktan sonra ulaşılan bilgiler sentezinde dokuma tekniğinin farklı teknikler ve malzemeler ile melezleşmiş örneklerini ortaya koymaktır. Veri toplamanın ilk aşaması olarak dokuma tekniği ile farklı disiplinlerdeki teknik ve malzemeleri kullanan sanatçılar belirlenmiştir. Seçilen 5 sanatçının dokuma teknikleri ile diğer disiplinlere ait tekniklerin birlikteliği, tekstil dışı malzemeyle melezleştirilerek ortaya çıkan dönüşümleri ele alınmaktadır. Nitel araştırma yöntemlerinden biri olan eser analizi ve sanat eğitimi disiplininde bir eleştiri modeli olan Edmund Burke Feldman’ın “araştırıcı sanat eleştirisi” yöntemi kullanılmıştır. Eser analizi ile incelenen çalışmalarda, tarama yöntemiyle farklı disiplinlerle ortaya çıkan yeni sanat eserlerinin biçim, malzeme, teknik yapılarının ortaya koyduğu melezlik irdelenmiş ve disiplinlerin birlikteliğine katkıları sorgulanmıştır. Ardından Feldman’ın yöntemi kullanılarak seçilen eserler kendi özelinde “betimleme, çözümleme, yorum ve yargı aşamaları ile incelenmiştir. Bulgular bölümü ile betimleme ve çözümleme analizleri, yorum ve yargı analizleri yapılmıştır. Sanatçı eserleri incelemeleri sonucu ortak ve farklı yönleri ile karşılaştırılmıştır. Eserlerin yapımında ortaya çıkan çalışmalarda, dokuma tekniğinin verdiği boyutsal yapının özellikle iki boyutlu yapıları üç boyutlu yapılara taşıdığı gözlemlenmiştir. Bir yüzey düzenlemesi olan dokuma tekniğinin sahip olduğu görsel ve dokunsal özelliklerinden olan örgü, hammadde, renk ve sıklık gibi bileşenlerinin melezleşme sonrası farklı yeni yaklaşımlara dönüştüğü saptanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Dokuma, güncel sanat, melezlik, disiplinlerarası, araştırıcı sanat eleştirisi