İnsanlık tarihinin en eski sanatlarından biri olan dokumacılık, insanların iklim şartlarından korunmak için ve örtünme ihtiyacından ortaya çıkan giyinme ve barınmaya yönelik kişisel ihtiyaçlarını karşılamak için yapılan ürünlerdir. Bu ürünler zamanla ihtiyacın karşılanması dışında gelişen teknoloji ve modanın etkisi ile süslenme faktörü de önem kazanmaya başlamıştır. İnsanlar, her dönemde süslenmek ve süsleme isteği ile farklılıklar yaratmış, giyim-kuşamlarını, evlerini ve kullandıkları eşyaları süslemek için çaba göstermişlerdir. Buna en iyi örneklerinden biriside Sinop ilinin Ayancık ilçesidir. Ayancık, Batı Karadeniz’de Sinop ili sınırları içinde yer alan, tarihi, kültürel dokusu ve el sanatları açısından zengin bir yerleşim merkezidir. Bu zenginliğin önemli parçalarından biri de keten bezi dokumacılıktır. Keten bezi dokumacılığı yörede bazen düz bazen de desenli olarak kullanım alanlarına göre farklı şekillerde tasarlanmıştır. İnsanların ihtiyaçlarını karşılaması açısından önemli işlevleri olan dokumalar günlük ihtiyaçlarda kullanılmaya devam edilmekle birlikte, günümüzde perde, masa örtüsü vb. gibi dekoratif amaçlı ve giyim aksesuar ürünleri olarak da kullanılmaktadır. Yörede keten üretimi 1990’lı yıllara kadar önemli miktarda üretimi yapılmaktaydı. Günümüz gelişim çağında teknolojinin ilerlemesi ve sentetik liflerin daha ucuz olması gibi sebeplerden dolayı 1990’lı yıllardan sonra üretim önemli ölçüde azalmıştır. 2000’li yılların başında ise üretim tamamen bitmiştir. Bu üretimin azalması yörede keten dokumacılığında da unutulmaya ve eski önemini kaybetmeye sebebiyet vermiştir. Bu nedenle 2017 yılında, Türk Patent Enstitüsü tarafından coğrafi işaret kapsamına alınan Ayancık Keten Bezi dokumaların, malzeme, motif ve işlemelerinde görülen özelliklerin bozulmadan günümüz şartlarına uygun çağdaş bir şekilde üretilmesi ve kültürümüzün korunması bakımından da önem arz etmektedir. Alan araştırması yapılan bu çalışmada amaç; Ayancık yöresine özgü geleneksel keten dokumaları motif, işleme teknikleri ve kompozisyon özellikleri ile dekoratif amaçlı ve giyim aksesuarlarında kullanım alanlarını incelenmek, değerlendirmek ve bunları resimlerle görsel anlamda açıklamaktır. Ayrıca yörede keten bezi dokumacılığının günümüz gereksinimleri doğrultusunda hazırlanan ürünlere pazar sağlanması ve sürdürebilirliğin olması için öneriler sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Ayancık, dokuma, süsleme, ayancık keteni