İdil Sanat ve Dil Dergisi
www.idildergisi.com
Cilt 12, Sayı 104  2023/4  (ISSN: 2146-9903, E-ISSN: 2147-3056)
Ayşe Gamze ÖNGEN

NO Makale Adı
1681728035 TÜRK VE İSLAM ESERLERİ MÜZESİ’NDE SERGİLENEN ANADOLU SELÇUKLU HALI KOMPOZİSYONLARINDA GÖRSEL DENGE

Türklerin geleneksel halı sanatı, yaşadıkları bölgelerin iklim koşulları doğrultusunda ortaya çıkmış ve ilerleyerek günümüze kadar gelişim göstermiştir. Halı sanatıyla uğraşan kişilerin geçmişten gelen gelenek ve kültür birikimleri zamanla ürettikleri yapıtlara yansımış ve onlara kimlik kazandırmıştır. Günümüzde birçok müzede sergilenen Türk halıları, izleyicinin görsel algısında daima kuvvetli bir etki yaratmaktadır. Türk halılarının bu etkileyici görüntüsü, halı kompozisyonunda tasarım prensiplerinin doğru bir şekilde kullanılmasıyla gerçekleşmiştir. Sanat değeri yüksek olan bu halıların yüzey tasarımında görülen şekil zemin ilişkisindeki bütünlük denge ilkesiyle sağlanmıştır. Türk ve İslam Eserleri Müzesi’nde bulunan 13. ve 14. yüzyıla ait Anadolu Selçuklu halı yüzeylerinin asıl bordür, iç- dış sedef ve zemin olarak 4 bölüme ayrıldığı görülür. Halılarda yer alan bu bölümlerin kompozisyon düzenlemelerinde denge ilkesinden yararlanılmıştır. Bu bağlamda Selçuklu halıları üzerinde yapılması planlanan araştırmada; halıların tasarımlarında görülen denge ilkesinin üstlendiği görevlerin incelenmesi hedeflenmiştir. Ayrıca Selçuklu halılarının günümüzde de halen izleyici üzerinde bıraktığı kuvvetli etkinin tasarım prensipleri açısından araştırılarak görsel verilerle sunulması planlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Selçuklu Halısı, Tasarım, Öğe, İlke, Denge