İdil Sanat ve Dil Dergisi
www.idildergisi.com
Cilt 12, Sayı 103  2023/3  (ISSN: 2146-9903, E-ISSN: 2147-3056)
Erdal ULUDAĞ

NO Makale Adı
1676063076 XV. YÜZYIL EDVÂR KİTAPLARINDA YER ALAN TÜRK HALK MÜZİĞİ ÇALGILARI

Türk müziği tarihinde temel kaynak olarak nitelendirilen edvâr kitapları, dönemin müzik kuramları ve çalgıları hakkında bilgiler içeren el yazması eserler olarak bilinmektedir. XV. yüzyılda edvâr kitaplarına ağırlık verilmiş ve çok sayıda el yazması eser kaleme alınmıştır. Bu çalışmada, Türk müziği tarihi açısından önemli görülen XV. yüzyıl edvâr kitaplarında Türk halk müziği icrasında kullanılan çalgıların araştırılması amaçlanmıştır. Araştırma, mevcut durumun saptanması gereği nedeniyle betimsel bir çalışma olup, literatür tarama modelinden yararlanılmıştır. Osmanlı topraklarında XV. yüzyılda yaşamış 14 mûsikî âliminin içeriklerine ulaşılabilen 16 el yazması eseri ile ilgili kaynaklar incelenmiş ve Türk halk müziği çalgısı olduğuna kanaat getirilen 14 çalgı tespit edilmiştir. Kopuz (Kopuz-ı Rûmî), Dûtar, Setâr, Şeştây (Şeştâr), Evzân, Tanbûr-i Şirvânîyân, Tanbûr-ı Türkî, Iklığ, Rebâb, Gıjek, Kemânçe, Surnâ, Nây-ı balabân, Nây-ı hıyk bu edvâr kitaplarında ismi geçen Türk halk müziği çalgılarındandır. Bu çalgıların günümüzde Anadolu’da farklı isim veya formlarla yaşatıldığı görülmüştür. XV. yüzyılda edvâr kitaplarında geçen Türk halk müziği çalgılarının küçük değişimlerle günümüze kadar aktarılmış olması bu geleneğin sürdürülebilirliği açısından önem arz etmektedir.

Anahtar kelimeler: Edvâr, Türk halk müziği, Türk halk müziği çalgıları