19. yüzyılın ilk çeyreği gerek dünyada gerek Rusya’da romantizm ile tarihselciliğin öne çıktığı bir süreçtir. Özellikle Rusya’da yaşanan sosyo-politik gelişmeler tarihsel düşünceye ciddi ivme kazandırmıştır. Avrupa’daki siyasi gelişmeler, Fransız Devrimi’nin getirdiği özgürlükçü-ulusalcı fikirler, tüm Avrupa’ya yayılan Napolyon Savaşları; diğer yandan Rusya içinde yaşanan taht kavgaları, reformlar, batılılaşma hareketleri, 1812 Vatan Savaşı, 1825 Dekabrist hareket tarihin ve tarih felsefesinin gelişmesinde son derece etkili olmuştur. Söz konusu dönemin birçok yazarı gibi Aleksandr Sergeyeviç Puşkin de (1799-1837) sanatının ilk dönemlerinden itibaren tarihle ilgilenmiştir. Puşkin’in, kimisi tamamlanmamış birçok tarihsel denemesi vardır: 18. yüzyıl Rus tarihi, Pugaçev İsyanı, Batı Avrupa tarihi, Fransız Devrimi, Kafkaslar, Sibirya gibi... Puşkin söz konusu tarihsel çalışmalarının yanı sıra, tarihsel ögelerden esinlenerek Boris Godunov, Yüzbaşının Kızı gibi tarih temalı sanatsal eserler de vermiştir. Tarihsel çalışmaları arasından özellikle Pugaçev İsyanı ile Romanovlar döneminin tarihi üzerine çalışmaları dikkat çekicidir. “İleride Büyük Petro ile III. Petro’ya kadar onun soyundan gelenlerin hayatlarını yazma isteğimi gerçekleştireceğim” dediği ve 1822’de yazmaya başladığı, çevirisini verdiğimiz bu tarihsel çalışmasında II. Katerina’nın serfleştirme politikası ve yönetimi açıkça hicvedilmiştir. Rus edebiyatının büyük ozanı Puşkin’in, 18. yüzyıl Rusya tarihine dair görüşlerini içeren söz konusu notlarını, Rusça aslından çevirisiyle sunuyoruz.
Anahtar Kelimeler: A. S. Puşkin, Rusya Tarihi, 18. yüzyıl