İdil Sanat ve Dil Dergisi
www.idildergisi.com
Cilt 6, Sayı 32  Bahar III 2017  (ISSN: 2146-9903, E-ISSN: 2147-3056)
Ümral DEVECİ

NO Makale Adı
1490614132 NASREDDİN HOCA FIKRALARINDAN NASREDDİN HOCA KARİKATÜRLERİNE MEDYALARARASILIK

Nasreddin Hoca anlatmaları yüzyıllar boyunca üst bir mizahi aklın ürünü olarak halkların mizah anlayışını etkilemiş, şekillendirmiş ve halkların mizah anlayışından da etkilenerek zaman zaman zenginleşerek zaman zaman eksilerek günümüze kadar varlığını sürdürmüştür. Fıkraların yer aldığı edebiyat da, karikatür sanatının yer aldığı plastik sanatlar da “medium” yani “ortada duran” anlamında birer medyadırlar. Bu açıdan bakıldığında fıkralar genel itibariyle medyaların gelişim basamaklarının tümünde varlık göstermiştir: Anlatma olarak insan medyası (birincil medyalar), yazılı ve görsel metinler olarak yazı ve baskı medyaları (ikincil medyalar), film, çizgi film olarak (üçüncül medyalar), (dördüncül medyalar ) olarak da bilgisayar, internet, sosyal platformlar olmak üzere dijital medyalar. Nasreddin Hoca fıkralarında da bu süreç yaşanmıştır. Öncelikle insanlar arasında aktarılmış, daha sonraları gazete ve dergilerde fıkra metinleri ve karikatür metinleri olarak yer almış, kitap olarak yayımlanmıştır. Televizyonların yaygınlaşmasıyla çizgi film, animasyon, sahne sanatlarında canlandırma, reklam filmlerindeki kullanımı ile evlerin içine kadar girmiştir. Son olarak da bunların internet ortamına aktarımı ile birlikte sosyal medya platformlarında yer bulmuştur. Nasreddin Hoca fıkralarının bugünün sanal mahallesi olarak nitelendirilebilecek sosyal medya platformlarında karikatür formunda sıkça paylaşıldığı ve yayıldığı görülmektedir. Karikatür sanatının gereği Nasreddin Hoca hikâyelerine/fıkralarına oranla çok daha az söz daha fazla betimleyici görsellikle hazırlanıp sunulan bu görsel medya ürünleri bugün fıkralardan daha fazla işlevsellik kazanmıştır.

Anahtar Sözcükler: Nasreddin Hoca, fıkra, karikatür, sosyal medya, medyalararasılık