İdil Sanat ve Dil Dergisi
www.idildergisi.com
Cilt 5, Sayı 26  Güz II 2016  (ISSN: 2146-9903, E-ISSN: 2147-3056)
Mustafa YİĞİTOĞLU, Zana YALÇINKAYA

NO Makale Adı
1475844830 TÜRKÇEDEKİ CİNSİYETÇİ ATASÖZLERİ VE DEYİMLER ÜZERİNE BİR İNCELEME

Toplumların yaşam şekillerini ve değer yargılarını öğrenmede başvurulan kaynaklar arasında atasözleri ve deyimler önemli bir yer tutar. Tarih içerisinde uzun bir yolculuktan sonra bugüne ulaşan birçok söz, geçmişten süregelen bir deneyimin neticesidir. Yaşamın birçok alanına nüfuz eden bu sözlerin bir kısmı, cinsiyetçi bir hüviyet taşır. Özellikle kadının toplum içerisindeki yerinin tespitinde bu sözlerden istifade edilebilir. Dolayısıyla cinsiyet odaklı atasözleri ve deyimleri incelemek bir toplumdaki kadın algısını ortaya koymada yardımcı olacaktır. Bu makalede Türkçede, kadına yönelik cinsiyetçi yaklaşımı öne çıkaran atasözleri ve deyimlerden örnekler verilerek bunların sebepleri, geçerliliği ve toplumsal altyapısı üzerine cinsiyet temelli bir söylem analizi yapılmaya çalışılmıştır. Her söz incelenirken tarihsel ve kültürel arka plana dikkat edilmiştir. Bununla birlikte insan doğası da göz önünde bulundurulmuştur. Seçilen örneklerde kadının zihinsel yetersizliği ve yanlış tercihleri ön plana çıkarken erkeğin iktidar kaygısına vurgu yapılmıştır. Bu çıkarımlar, kısmen de olsa bugün geçerliliğini hâlâ korumaktadır. Kadının yüzyıllar boyunca süregelen yaşam şekli ve toplumun değer yargıları, onun hâlihazırdaki konumunu tayin etmiştir.

Anahtar Kelimeler: Atasözü, deyim, söylem, cinsiyet, kültür.