ÖZET
Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de yayınlanan Batı müzik teorisi kitaplarında kullanılan terimlerin hangi değişimlere uğradığı, hangilerinin unutulduğu, hangilerinin benimsenerek Türkçe müzik terminolojisine girdiği başka bir deyişle söz konusu kitaplardaki terminolojinin değişim ve gelişimini ortaya koymak olarak belirlenmiştir. Bu amaçla, 1900 yılından günümüze kadar yayınlanmış Batı müzik teorisi (nazariyat) kitaplarına ulaşılmış ve sıklıkla kullanılan, müzik teorisi konusunun ana terimleri belirlenmiştir. Bu terimler yıllarına ve kullanılma yüzdelerine göre sıralanmış, hangi terimlerin değişime uğradığı, hangilerinin benimsendiği ve günümüzde hangi terimlerin kullanıldığının belirlenmesine çalışılmıştır.
Bu araştırma, verilerin doküman incelemesi ile oluşturulduğu betimsel bir çalışmadır. Çalışmanın verileri, 1915 yılında yayınlanan Mehmed Zati’nin Kütüphane-i Musikiden Tedrisat-ı Musiki (Osmanlı Türkçesi) adlı eserinden günümüze kadar yayınlanmış Batı müzik teorisi kitaplarında kullanılan terimlerden elde edilmiştir (N:27). Çalışmanın verilerini oluşturan terimler ve Türkçe karşılıkları tablo halinde sunulmuştur.
Elde edilen bulgulara göre, 112 yıl süre içerisinde hemen hemen ele alınan her terimin değişim ve gelişim gösterdiği söylenebilir. 1900-2012 yılları arasında terimlerin Türkçeleştirme çalışmalarının ilk 50 yılı incelenmiş, çevirilerin Fransızcadan yapıldığı, yapılan çevirilerde kullanılan kelimelerin Arapça ve Türkçe kökenli kelimeler olduğu, 1950 sonrasında ise öz Türkçe karşılıklarının kullanıldığı görülmüştür. Yapılan çalışmalara rağmen kullanılan terimlerin bir çoğunda başarılı olunamamıştır. Sonuç olarak günümüze kadar gelen ve müzik teorisi kitaplarında yaygın olarak kullanılan terimler şu şekilde sınıflandığı görülmüştür;
1. Türkçeleştirilen çeviri terimler
2. Türkçede okunduğu şekliyle yazılan, yabancı kökenli terimler
Anahtar Kelimeler: Terminoloji, müzik teorisi, Türkçe Batı müziği terminolojisi