ÖZET
Usûlî XVI. yüzyıl divan şairlerin en tanınmışlarından biridir. Her divan şairinin olduğu gibi Usûlî’nin de kendine has bir dili bulunmaktadır. Usûlî dilini ahenk unsurlarıyla yoğurarak etkili bir şekilde duygularını, hayallerini, fikirlerini dile getirmiştir.
Bu çalışmada Usûlî’nin dört kaside, yüz kırk yedi gazel ve diğer nazım şekillerini içeren divanı esas alınmıştır. Divandaki ahenk unsurları incelenerek Usûlî’nin kendine has dilinin oluşumundaki etkileri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Vezin, söz tekrarları, ikilemeler, cinas, iştikak, kalb, ses tekrarları, parelelizm, armoni, kafiye ve redif divan şiirinde ahengi sağlayan unsurlardır. Divan şairleri şiirdeki kendi becerilerini ortaya koymak için bu ahenk unsurlarını sıkça kullanırlar.
Bu çalışmayla Usûlî’nin tek bilinen eseri olan Divânı hakkında genel bilgi verilmiştir. Bu divÀnda kaside, terci-i bend, muhammes, müseddes, murabbâ tahmîs gibi musammatlar gazeller ve kıtaların bulunduğu belirtilip divanı vezin, söz tekrarları, ikilemeler, cinas, iştikak, kalb, ses tekrarları, parelelizm, armoni, kafiye ve redif yönünden incelenmiştir. Bu inceleme hem Usûlî’nin dilindeki ahengin nasıl oluştuğunu ortaya koyma bakımından hem de bir divÀnda aheng unsurlarının nasıl işleneceği konusunda yol gösterici olması yönüyle dikkate değerdir.
Anahtar Kelimeler: Usûlî Divânı, Ahenk Unsurları, Usûlî’nin Dilini Oluşturan Ahenk Unsurları.