İdil Sanat ve Dil Dergisi
www.idildergisi.com
Cilt 1, Sayı 5  Özel Sayı  (ISSN: 2146-9903, E-ISSN: 2147-3056)
Muhittin ELİAÇIK

NO Makale Adı
1353490091 ŞİFÂ’İYYE ADLI ESERE GÖRE DAĞ KEÇİSİ VE YILANDA PANZEHİR ÖZELLİKLİ TAŞLAR

ÖZET
Eski tıpta panzehir, ruh ve bedeni zehirlerden koruyan deva olmakla beraber, taşlara dayalı devâlar için de kullanılan bir terimdir. Zehr kelimesine, zararı ve fesadı gideren şey anlamındaki pâd ön eki getirilerek yapılmış olan bu kelime, ruh ve bedeni dert ve kederlerin bozucu etkilerinden koruyan ilaç veya devâları ifade etmektedir. Şifâî Şaban Efendi’nin yazdığı Şifâ’iyye adlı eser, panzehir türlerini ve bu arada panzehir özelliği bulunan taşları da anlatmaktadır. Üç bölüm olan bu eserde sırayla madenî, hayvânî ve hacerî panzehirler anlatılmıştır. Eserin hâtime bölümünde ise panzehir özelliği bulunan daha başka taşlar açıklanmıştır. Küçük hacimli olan bu eser, Sultan II.Mustafa zamanında bir saray hekimi olan Şifâî Şaban Efendi tarafından önemli tıp kitapları araştırılarak hazırlanmıştır. Bu risalenin üçüncü bölümünde hayvanî panzehirler anlatılmış olup, bu taşın dağ keçisi ve yılanda bulunduğu belirtilerek çeşitli yönlerden açıklamalar yapılmıştır. Bu makalede, farmakolojik, zoolojik, litolojik açılardan da önemli bilgiler ihtiva eden risalenin bu bölümü tanıtılmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Pânzehir, dağ keçisi, yılan, Şifâ’iyye, Şaban Efendi.